بسیاری از پیمانکاران در مورد انواع فیلتراسیون هوا و معیارهای گزینش فیلتر مناسب برای کاربردهای مختلف اطلاعات کافی ندارند که این بالقوه می تواند روی کیفیت هوای داخـل سـاختمان تاثیر نامطلوبی داشته باشد.

نکات مهم در انتخاب فیلتراسیون هوا

در مورد منازل مسکونی، مــن پیشنهاد می کنم هنگام انتخاب نوع فیلتراسیون هوا از خودمان سؤال کنیم فیلتر را برای چه به کار می بریم و یا از فیلتر چه توقعاتی داریم؟

آیا می خواهیم علاوه بر ایجاد کیفیت مطلوب در هوا، طول عمر و راندمان کار دستگاه تهویه مطبوع یا کوره هوا را هم بالا ببریم؟

 اگر چنین است باید فیلتری را انتخاب کنیم که ضمن گرفتن ذرات معلق و یا بوهای مختلف از هوا، مقاومتش در سر راه جریان هوا کم و ظرفیت نگهداری ذرات آن زیاد باشد تا نیازی به تعویض یا تمیز کردن زود هنگام آن نباشد. اما اگر منظور فقط تأمین هوای پاک برای ساکنین ساختمان است باید فیلتر های مخصوص این کار را انتخاب کرد.

این فیلترها طوری طراحی شده اند که ذرات بسیار ریز را از هوا می گیرند و معمولا افت فشار آنها هم بسیار زیاد است.

اگر هدف این باشد که تنها ذرات مرئی گرد و غبار از هوا گرفته شود، پیمانکار باید مشتریان را از اهمیت محدود کردن یا حذف منابع غبار ساز آگاه کند.

چنانچه علاقه مند هستید تا در زمینه تهویه مطبوع و فیلتراسیون هوا اطلاعات کسب کنید، آکادمی کاشانه با بیش از14 سال سابقه در برگزاری دوره های آموزشی صنعت تاسیسات مکانیک، دوره ای را  تحت عنوان دوره اصول طراحی تاسیسات ساختمانی، بیمارستانی و صنعتی برای علاقه مندان به این مبحث برگزار می کند.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این دوره آموزشی و سرفصل هایی که در دوره اصول طراحی تدریس می شود، وارد لینک این دوره شوید و اطلاعات کسب نمایید.

میزان این ذرات از طرق زیر به طرز مؤثری کاهش می یابد:

کاهش یا کنترل ذرات و کرکهای مربوط به حیوانات خانگی

کاهش سطح مفروش اتاقها و افزایش دفعات جاروکشی (با جاروبرقی)

 محدود کردن یا حذف دود دخانیات و دود مربوط به شمع روشن

غبارروبی مداوم از دیوارها و سقف اتاقها و فضاهای داخل ساختمان

هرگز نباید از فیلتراسیون هوا انتظار داشت که از نشستن گرد و غبار روی وسایل و مبلمان منزل جلوگیری کند. طبق مطالعات اخیر گرچه فیلتراسیون هوا موجب کاهش آلودگی سطح داخلی کانال های هوا می شود. اما این لزوما به معنی کاهش گرد و غباری که روی اثاثیه می نشیند نیست.

انواع فیلتراسیون هوا

پنج پارامتر موثر در فیلتراسیون هوا

• راندمان جذب ذرات
• مقاومت یا افت فشار در سر راه جریان هوا
• دوره زمانی سرویس یا تعویض؛ و سروصدای تولیدی
• هزینه

راندمان فیلتر در جذب ذرات

قبل از پرداختن به راندمان فیلتر، باید بدانیم اندازه و میزان ذرات معلق در هوای اکثر منازل چقدر است.

اندازه گرد و غبار معمولا بر حسب میکرون یعنی یک ده هزارم سانتیمتر بیان می شود. یک ذره ۱۰ میکرونی در زیر نور قابل رؤیت است. این اندازه همان ذرات غباری است که در اشعه خورشیدی که از پنجره به داخل اتاق می تابد مشاهده می شوند که البته ممکن است از ۱۰میکرون هم بزرگ تر باشند.

ذرات کرک، گرد و غبار و دانه های گیاهی جملگی اندازه ای بزرگ تر از ۱۰ میکرون دارند. این گونه ذرات قابل رؤیت کمتر از ۲٪ کل ذرات معلق در هوای داخل منازل را تشکیل می دهند. چه بسا تعداد ذرات معلق در هوا پانصد هزار تا یک میلیون باشد که آنها ذرات ۰/۳ تا ۱ میکرونی هستند و می توانند هفته ها در هوا شناور باقی بمانند.

فیلترهایی که جهت حفاظت از کویل ها و اجزاء دستگاه های تهویه مطبوع مورد استفاده قرار می گیرند با راندمانی بین ۷۵ تا ۹۰ درصد، ذرات بزرگ را جذب می کنند. اما فیلترهایی که برای حفاظت ساکنین ساختمان در برابر گرد و غبار به کار می روند باید قادر باشند ذرات ریز را جذب کنند و راندمان آنها تا ۹۹/۹۹٪ (در مورد فیلترهای هپا / اولپا) نیز میرسد.

برای بیان راندمان فیلترها در جداول مختلف از عددی با عنوان ¹MERV استفاده می شود که هر چه این عدد بالاتر باشد نشانه بهتر بودن راندمان فیلتر و توانایی آن در جذب ذرات ریزتر است. مثلا MERV برای فیلترهای هپا و اولپا بین ۱۷ تا ۲۰ و برای توری های آلومینیومی بین ۱ تا ۴ است.

فیلتراسیون هپا (HEPA)

مقاومت فیلتر در سر راه جریان هوا

با افزایش راندمان فیلتر در جذب ذرات ریزتر، مقاومت آن در سر راه جریان هوا یا به عبارت دیگر افت فشار فیلتر نیز بیشتر می شود. یکی از مزایای بزرگ فیلترهای الکترونیک این است که با وجود توانایی نسبتا بالا در جذب ذرات ریز، نسبت به سایر فیلترها مقاومت یا افت فشار کمتری در سر راه جریان هوا ایجاد می کنند.

 برای مقاومت فیلترهایی که در داخل کانال یا دستگاه هواساز و یا کوره ها نصب می شوند حدودی منطقی وجود دارند که هنگام انتخاب فیلتر باید به آنها توجه شود. مثلا در یک سیستم کانال، افت فشار منطقی برای کویل دستگاه هواساز ۰/۳ و افت فشار برای فیلترهای با عدد MERV نسبتا بالا حدود ۰/۱۵ تا ۰/۲۵ است.

افت فشار فیلترهای هپا و اولپا با عدد MERV بین ۱۷ تا ۲۰ حدود “1 می باشد که بالاترین است، و کمترین افت فشار را فیلترهایی از قبیل توری آلومینیومی با  MERV بین ۱ تا ۴ دارند که حدود ۰/۰۳ تا ۰/۱ می باشد.

فیلترهایی که در کوره ها یا دستگاه های هواساز نصب می شوند عمدتاً وظیفه محافظت از اجزاء داخلی دستگاه را در برابر گرد و غبار و ذرات معلق در هوا بر عهده دارند و از این رو قادر به جذب ذرات بسیار ریز نیستند. اما چنانچه منظور ایجاد هوای پاک و عاری از ذرات مضر برای ساکنین ساختمان باشد، فیلتراسیون دقیق تری لازم است.

در این مورد بهترین کار این است که برای اتاق هایی که باید هوای کاملاً پاک داشته باشند، کانال هوای مخصوص و یک فیلتر دقیق از نوع هپا در نظر گرفته شود. راندمان این فیلترها بیش از ۹۹٪ است و به عنوان فیلترهای “مستقل” (یعنی غیر از فیلترهایی که روی دستگاه های هواساز نصب می گردند) بـه کـار می روند.

 استفاده از فیلتر هپا به عنوان افت فیلتر اصلی دستگاه های تهویه مطبوع افت فشار جریان هوا را به شدت بالا برده و موجب افزایش هزینه های سیستم تهویه مطبوع می شود که اغلب کارفرمایان به این راضی نیستند. البته تصفیه هوا به این درجه از دقت در بیشتر ساختمان ها یا اتاق ها ضرورتی هم ندارد.

فیلتراسیون اولپا (ULPA)

صدا، نگهداری و هزینه

به لحاظ این که در تمامی سیستم های فیلتراسیون هوا حتما یک بادزن هم وجود دارد، “صدا” عامل مهمی است. به علاوه سیستم هایی که از فیلترهای نوع هپا استفاده می کنند باید بر افت فشار این فیلتر نیز غلبه کنند که این خود موجد صدای بیشتری است. بنابراین طراحان و پیمانکارانی که نسبت به آسایش ساکنین ساختمان ها احساس مسؤلیت می کنند باید تمهیدات لازمه را جهت کاهش این صدای اضافی در نظر گیرند.

فیلترهای دقیق تر زودتر کثیف می شوند و فواصل تمیزکاری و یا تعویض آنها نیز کوتاه تر است. بیشتر فیلترها پس از کثیف شدن راندمانشان در جذب ذرات بیشتر می شود. برخی نیز بر عکس هر چه کثیف تر شوند راندمانشان کاهش می یابد که فیلتر الکترونیک از این دسته است.

برای افزایش دوام فیلترها می توان سطح و ضخامت آنها را بیشتر در نظر گرفت. فیلترهای ساده ذرات هوا را روی سطح خود به دام می اندازند در حالی که فیلترهای دقیق تر این ذرات را در تمامی ضخامت یا عمق خود از هوا می گیرند. فیلتری با عدد MERV بالا به عرض یک اینچ در فواصل زمانی کوتاه تری نیاز به تمیز کاری یا تعویض دارد و این به معنی هزینه بیشتر است.

پیمانکار باید کارفرما یا مشتری را در مورد هزینه های فیلتراسیون دقیق تر کاملا توجیه کند. مثلا به او یادآور شود که انسان هر روز حدود ۵۰ پاوند هوا استنشاق می کند که تقریبا٪۴۰ آن در منزل است. همان طور که بعضی حاضرند با پرداخت پول بیشتر آب بطری با کیفیت مطلوب تر خریداری کنند شاید راضی باشند که برای هوای تنفسی بهتر نیز هزینه بیشتری بپردازند.