مسیر و نیروهای محرک آلاینده ها

تاریخ انتشار: 9 مهر 1404
بدون دیدگاه

حرکت هوا در ساختمان ناشی از سیستم های تهویه مکانیکی، فعالیت افراد و تهویه طبیعی است. اختلاف فشاری که در اثر این نیروها به وجود می آید هوای آلوده را از قسمت های پر فشار ساختمان به مناطق کم فشار از طریق بازشو های موجود هدایت می کند.

سیستم HVAC مسیر و نیروی محرک اصلی برای حرکت هوا در ساختمان را ایجاد می کند. ولی به هر حال تمام اجزای ساختمان (دیوارها، سقفها، كفها محلهای نفود تاسیسات تهویه و ساکنین) در حرکت آلاینده ها تاثیر گذارند.

به عنوان مثال هوایی که از دریچه رفت یا دیفیوزرها به سمت دریچه های برگشت حرکت میکند در بین راه به پارتیشن ها دیوارها مبلمان برخورد کرده و منحرف می شود و جهت آن توسط بازشوها تغییر مییابد. در یک موضع بیشترین تأثیر بر روی حرکت آلاینده ها توسط حرکت ساکنین ایجاد می شود. مسیرها با باز و بسته شدن درها یا پنجره ها تغییر میکنند. بنابراین باید توجه داشت که تمام اتاق های یک ساختمان و راه های ارتباطی آنها (مانند شفت های ساختمانی کریدورها پلکان چاه آسانسور) جزء سیستم توزیع هوا محسوب می شوند.

تهویه طبیعی نیروی طبیعی بر حرکت هوا از یک منطقه ساختمان به سایر نقاط تأثیر به سزایی دارد. اثر دودکش و باد می توانند بر فشار سیستم مکانیکی ساختمان فائق آمده و چرخش هوا و تهویه را مختل کنند به ویژه اگر دیوار خارجی ساختمان قابل نفوذ باشد.

اثر دودکش به وسیله فشار ایجاد شده در اثر کنوکسیون به وجود می آید (تمایل حرکت
هوای گرم به بالا). هرگاه بین داخل و خارج ساختمان اختلاف دما وجود داشته باشد اثر دودکش نیز وجود دارد و اندازه آن با زیاد شدن اختلاف دما افزایش می یابد. همین طور که هوای گرم از طبقات بالای ساختمان خارج میشود، هوای داخل از پایین به سمت بالا حرکت کرده و هوای جایگزین خارج از بازشوهای طبقه پایین وارد ساختمان می گردد. جریان حاصل از اثر دودکش آلاینده ها را از طریق پلکان چاه آسانسور و شفت های ساختمانی از یک طبقه به طبقه دیگر منتقل می کند.
تأثیر باد بر ساختمان زودگذر و ناپایدار است؛ فشار در طرف بادخیز (رو به باد زیاد و و در طرف بادگیر( پشت به باد) کم می شود. بسته به اندازه منافذ دیوار خارجی باد میتواند بر حرکت هوای اتاقها تأثیر بگذارد.
اصول پایه ای که برای حرکت هوا از منطقه پرفشار به منطقه کم فشار ذکر شد می تواند الگوهای زیادی برای توزیع آلاینده ها به شرح زیر به وجود آورد:

گردش موضعی در اتاقی که منبع آلودگی در آن قرار دارد
حرکت هوا به فضاهای مجاور که فشار کمتر دارند (تذکر اگر دو اتاق نسبت به بیرون از ساختمان تحت فشار مثبت باشند معمولا یکی از آنها نسبت به دیگری دارای فشار کمتر است.
گردش دوباره هوای آلوده در منطقه ای که منبع آلودگی در آن مستقر است و یا در مناطق مجاور (به علت سیستم برگشت مشترک)
حرکت هوا از طبقات پایین به طبقات بالاتر
حرکت هوا به داخل ساختمان از طریق نفوذ از منافذ دیوار خارجی ساختمان یا برگشت دوباره هوای تخلیه شده به طور خلاصه، هوا از مناطق پرفشار به مناطق کم فشار از هر مسیری که بیابد حرکت می کند. اگر اختلاف فشار زیاد باشد حتی یک ترک یا سوراخ کوچک می تواند هوای زیادی را منتقل کند که ردیابی آن نیز بسیار مشکل است. حتی اگر تمام ساختمان تحت فشار مثبت باشد بعضی نقاط آن تحت فشار منفی نسبت به خارج است. وارد شدن آلاینده ها به ساختمان ممکن است مقطعی باشد و تنها هنگام وزش باد از سوی منبع آلاینده اتفاق افتد. بر هم کنش مسیر های آلاینده و نیرو های محرک آن ممکن است منجر شود یک منبع آلاینده باعث بروز شکایات از کیفیت هوای داخل در مناطقی از ساختمان شود که دور از یکدیگر و منبع آلاینده قرار دارند.

ساکنین ساختمان

واژه ساکنین ساختمان به طور عموم به کسانی گفته می شود که زمان طولانی (۸) ساعت کاری را در یک ساختمان بگذارند ارباب رجوع و ملاقات کنندگان نیز جزو ساکنین محسوب می شوند ولی به علت آن که اقامت کوتاه مدت دارند توقع آنها با ساکنین دایم ساختمان یکسان نیست و به بو نیز حساسیت بیشتری نشان می دهند.

گروه هایی که بیشتر تحت تأثیر آلاینده های هوای داخل قرار میگیرند عبارتند از :

اشخاصی که آلرژی یا آسم دارند
کسانی که امراض تنفسی دارند
افرادی که دفاع بدنی آنها به علل مختلف مانند شیمی درمانی اشعه درمانی بیماری تضعیف شده است
افرادی که از لنز چشمی استفاده می کنند.

بعضی گروه های دیگر به یک آلاینده خاص حساسیت دارند. به عنوان مثال افراد مبتلا به امراض قلبی به مونوکسید کربن حساسیت بیشتری نسبت به اشخاص سالم نشان میدهند. ثابت شده است کودکانی که در معرض دود سیگار قرار می گیرند بیشتر به امراض تنفسی دچار می شوند و آنهایی که در معرض دی اکسیدنیتروژن قرار دارند بیشتر به عفونت های تنفسی مبتلا می گردند.

از آنجا که حساسیت افراد یکسان نیست ممکن است یک شخص به یک آلاینده واکنش نشان دهد ولی اطرافیان تحت تاثیر قرار نگیرند در سایر موارد شکایات ممکن است عمومی باشند.

یک آلاینده در هوای داخل ساختمان می تواند واکنش های متفاوتی در اشخاص مختلف ایجاد کند و بعضی ممکن است اصلا تحت تاثیر قرار نگیرند.

انواع علایم و شکایت ها

اثرات نامطلوب مشکلات کیفیت هوای داخل (IAD) یک علامت مشخص و معینی ندارد. علایمی که معمولاً به مشکلات IAO و نسبت داده میشوند عبارتند از :

سردرد
خستگی مفرط
کوتاهی تنفس
گرفتگی سینوس ها
سرفه
عطسه
خارش چشم و گلو و بینی
خارچ پوست
سرگیجه
تهوع

تمام این علایم ممکن است به علل دیگر که ربطی به IAO ندارد نیز بروز کنند. سلامتی و آسایش دو واژه ای هستند که برای تعریف احساس فیزیکی به کار برده می شوند. به عنوان مثال وقتی هوای یک اتاق برای فعالیت افراد کمی گرم باشد آنها احساس ناراحتی می کنند و اگر افزایش دما ادامه یابد علایم خستگی خفگی و سردرد در آنها ظاهر خواهد شد.

بعضی از شکایات ساکنین دقیقا مربوط به شرایط عدم آسایش است. یکی از شکایات متداول این جمله است که در اینجا بوی بد بهعلایم خستگی خفگی و سردرد در آنها ظاهر خواهد شد.

بعضی از شکایات ساکنین دقیقاً مربوط به شرایط عدم آسایش است یکی از شکایات متداول این جمله است که در اینجا بوی بد به مشام میرسد بو حتی اگر علایم بیماری ایجاد نکند همیشه جزئی از مشکلات IAQ به شمار میرود فاکتورهایی مانند نور ناکافی سروصدا ارتعاش تعداد زیاد نفرات و استرس های کار میتوانند علایمی شبیه کیفیت نامطلوب هوا ایجاد نمایند.

واژه سندرم ساختمان مریض (SBS) برای توضیح پدیدار شدن علایمی به کار می رود که مربوط به زمان حضور افراد در ساختمان اند و البته ربطی هم به یک بیماری خاص و معین ندارند شکایت ممکن است در یک بخش از ساختمان یا در تمام آن باشد. علایم زیادی به این سندرم نسبت داده شده اند
مانند ناراحتی های تنفسی خارش و خستگی مفرط نمونه گیری از هوا غلظتهای بالا از آلاینده های خاصی را شناسایی نمی کند. مشکل ممکن است به واسطه یک یا تمام موارد زیر به وجود آمده باشد :

ترکیب اثر چند آلاینده با غلظت پایین
سایر موارد مشکل زا (مانند گرمای زیاد نور ناکافی سروصدا)
استرس های مربوط به کار (مانند جمعیت زیاد مشکلات مربوط به رئیس و کارمند
فاکتور های شناخته نشده

بیماری مرتبط با ساختمان به واسطه تنفس در هوای داخل ساختمان به وجود می آید و علایمی از یک بیماری مشخص شناسایی میشوند که می توان آن را مستقیماً به عوامل محیطی موجود در هوا نسبت داد. بیماری لژیونر و پنومونی افزایش حساسیت نمونه هایی از BRI هستند که بسیار خطرناک بوده و باعث مرگ و میر هم شده اند. درصدی از مردم ممکن است به بعضی از مواد شیمیایی موجود در هوا حتی در غلظت كم حساسیت نشان دهند. این وضعیت که به نام حساسیت شیمیایی چندگانه معروف است محل بحث و مناقشه بوده و تحقیق در در مورد آن ادامه دارد.
گاهی اوقات بعضی از ساکنین در یک دوره زمانی نسبتاً کوتاهی به امراض کشنده و نادرمانند سرطان سقط جنین و بیماری Lou Gehrig دچار میشوند. این دسته امراض گاهی به کیفیت نامطلوب هوای داخل ساختمان نسبت داده میشوند که میتواند باعث دلهره و تشویش ساکنین گردد. مراکز درمانی و بهداشتی محلی می توانند چنانچه این امراض در ساختمان دیده شوند راهنمایی های لازم را ارائه نمایند و مشخص کنند که آیا بیماری دیده شده به IAQ ربط دارد یا خیر.

اگر شما هم مشتاق یادگیری تخصصی و حرفه ای تاسیسات مکانیکی با اساتیدی مجرب هستید میتوانید در دوره های آموزشی تاسیسات مکانیکی ثبت نام کنید.