بخش اول – منابع آب

نقطه ابتدائی و شروع تمامی سیستم های اسپرینکلر منبع آب است. منبع باید بصورت اتوماتیک بوده تا آب قابلیت حرکت در لوله ها و خروج از اسپرینکلر باز شده را داشته باشد، منابع قابل استفاده در سیستم های اسپرینکلر عبارتند از:

الف – لوله کشی شهری یا شبکه آب اختصاصی سایت

ب – مخزن آب و پمپ

ج – مخزن تحت فشار (Pressure Tank)

د – مخزن هوایی (Elevated Tank)

بخش دوم – لوله های سیستم

الف – لوله های زیر زمینی

در اغلب موارد، منابع آب از طریق لوله کشی های زیرزمینی به سیستم های اطفاء داخل ساختمان متصل می شوند لوله های مورد نیاز باید بر اساس استاندارد AWWA یا ASTM ساخته شوند.

و تحمل فشار کار (Working Pressure) برابر با psi 150 را داشته باشند در جدول ۱-۹ استانداردهای مربوط به انواع لوله های زیر زمینی از 13 NFPA نمایش داده شده است.

ب – لوله های روی زمین

لوله های استفاده شده بر روی زمین باید مطابق استانداردهای معتبر نظیر AWWA و ASTM تولید شده و دارای فشار کار psi 175 باشند.

مواد و استانداردهای مورد تأیید 13 NFPA مربوط به لوله های قابل استفاده روی زمین در جدول ۹-۲ درج شده است.

استاندارد-های-مربوط-به-انواع-لوله-های-زیر-زمینی

بخش سوم – شیرها و اتصالات سیستم اسپرینکلر

به طور کلی شیرهای مورد استفاده در سیستم های اسپرینکلر به سه گروه تقسیم می شوند:

شیرهای کنترل (Control Valves)

از شیرهای کنترل جهت باز و بسته کردن مسیر آب ورودی به سیستم اسپرینکلر استفاده می شود و برای جلوگیری از “ضربه قوچ” (Water Hammer) ،این شیرها نباید در مدت زمان کمتر از ۵ ثانیه بسته شوند. در شکل ۱-۹ نمونه هایی از شیرهای کنترل رایج در سیستم های اطفاء حریق نمایش داده شده اند.

بر روی هر سیستم اسپرینکلر باید حداقل یک شیر کنترل فهرست شده نصب شود. در مواردی که از یک رایزر مشترک برای سیستم اسپرینکلر و شبکه آب شیلنگ های آتش نشانی ( سیستم هایی متشکل از شبکه لوله کشی و اتصالات مربوط به شیلنگ های آتش نشانی که برای اطفاء دستی بکار می روند) استفاده شود برای هر طبقه نیز، یک شیر کنترل نصب می گردد تا در هنگام تعمیرات سیستم اسپرینکلر خللی بر عملکرد شبکه آب آتش نشانی وارد نشود.

شیرهای کنترل باید توسط تجهیزات الکتریکی یا مکانیکی تحت نظارت باشند تا در صورت بسته شدن، پرسنل مربوطه را مطلع کنند.

انواع شیرهای کنترل

شیرهای یک طرفه (Check Valves)

این شیرها عبور جریان تنها از یک جهت را میسر می کنند هر سیستم برای جدا سازی اسپرینکلرها از منبع آب به شیر یک طرفه نیاز دارد که اغلب روی رایزر نصب می شوند. از آنجایی که از شیرهای یک طرفه جهت جدا سازی منابع آب از سایر قسمت های سیستم اسپرینکلر استفاده می شود، در صورت استفاده از دو یا چند منبع آب در سیستم باید از شیرهای کنترل در هر دو سمت شیر یک طرف استفاده نمود تا تعمیر یا آزمایش شیر یک طرفه ها خللی بر عملکرد سیستم وارد نکند.

در شکل ۳-۹ نمونه ای از شیر یک طرفه لولایی ( Swing Check Valve) نمایش داده شده است. این نوع شیر مکانیزم بسیار ساده ای دارد و با نیروی جاذبه کار می کنند. متأسفانه مقدار کمی از آب در جهت عکس مسیر مجاز حرکت می کند و این مسئله باعث شده تا در چند سال اخیر، این شیر کمتر مورد استفاده قرار گیرد.

شکل ۴-۹ نمونه ای از شیر یک طرفه تحت بار داخلی (Internally loaded Check Valve)  را نمایش می دهد، این نوع از شیرهای یک طرفه بدلیل احتمال خطای بسیار کم کاربرد بیشتری در سیستم های اطفاء حریق دارند. فنر بکار گرفته شده در حالت جریان بدون فشار یا کم فشار باعث بسته شدن مسیر آب می شود معایب شیر یک طرفه تحت بار داخلی نسبت به شیر یک طرفه لولایی عبارتند از:

• از دست رفتن خاصیت ارتجاعی فنر به مرور زمان
• احتمال خرابی بیشتر بدلیل وجود اجزاء بیشتر
• نیاز به فشار آب بالاتر جهت عقب راندن فنر
• هزینه بالاتر
• افت فشار بیشتر در سیستم و تأثیر بر روی محاسبات هیدرولیکی

دو نوع دیگر از شیرهای یک طرفه مورد تأیید 13 NFPA عبارتند از:

1- شیر یک طرفه هشدار دهنده Alarm Check Valve)

2- جلوگیری کننده از جریان برگشتی (Backflow Preventer)

شیر یک طرفه هشدار دهنده شیری است که در هنگام باز شدن و حرکت آب به سمت سیستم اسپرینکلر، سیگنالی جهت آگاه کردن افراد ساختمان از فعال شدن سیستم اسپرینکلر ارسال می کند.

شیر-یک-طرفه-تحت-بار-داخلی

شیر آزمایش و اتصالات جانبی

الف- انشعاب بازرسی Inspectors Test Connection)

این انشعاب جهت آزمایش عملکرد هشدار دهنده های جریان (Water Flow Alarm) در کلیه سیستم های تر خشک و پیش عملگر در صورت استفاده از هوای فشرده نصب میگردد. سایز لوله این انشعاب برابر با ۱ بوده و اریفیسی معادل کوچکترین اسپرینکلر سیستم دارد (شکل ۵-۹) محل نصب انشعاب بازرسی در سیستم های تر میتواند در هر نقطه از سیستم بعد از هشدار دهنده جریان باشد.

در سیستم های خشک که این انشعاب با نام “انشعاب آزمون اشتباه” (Trip Test Connection) نیز شناخته می شود. در مجاورت دورترین اسپرینکلر واقع در بالاترین طبقه نصب می شود نکته مهم در انتخاب محل نصب انشعاب بازرسی توجه به امکان جمع آوری و هدایت آب خروجی از آن است.

ب- انشعاب آتش نشانی (Fire Department Connection) 

این انشعاب با دو هدف در سیستم های اسپرینکلر مورد استفاده قرار میگیرد:

 ۱) تأمین آب مورد نیاز اسپرینکلرها در صورت بروز اشکال در منابع آب سیستم

۲) تأمین آب مورد نیاز شبکه شیلنگ های آتش نشانی جهت استفاده آتش نشان ها در داخل ساختمان و مهار حریق

Fire Department Connections که به اختصار FDC نامیده می شود بعنوان ورودی سیستم اسپرینکلر یا شبکه رایزر بکار گرفته شده و در هنگام حریق با اتصال به خودرو سازمان آتش نشانی آب مورد نیاز سیستم را تأمین می کند. محل نصب انشعاب آتش نشانی باید بگونه ای انتخاب شود که خودروی آتش نشانی بتواند به سادگی به آن دسترسی داشته باشد.

انشعاب آتش نشانی باید به درپوش مجهز باشد تا از ورود اشیاء به داخل آن جلوگیری شود ضمناً در پوش ها باید به راحتی توسط پرسنل سازمان آتش نشانی جدا شوند. اگر سایز رایزر سیستم اسپرینکلر، ۳ اینچ یا کمتر باشد میتوان از انشعاب آتش نشانی ” تک ورودی” استفاده نمود.