در ساختمان های عمومی و تجاری مشکلات عدیده ای در رابطه با هوای داخل وجود دارد. تنوع کاربرد ساختمان ها (آپارتمان های مسکونی، بیمارستان ها، مدارس، مراکز خرید) طیف گسترده ای از مشکلات هوای داخل را به وجود آورده اند. به عنوان مثال در آپارتمان ها بوی حاصل از پخت و پز موجب شکایت ساکنین می شود و معمولا استفاده از مکنده هوای آشپزخانه نیز خارج از کنترل مدیر ساختمان است.
جدول 1 برای کمک به مالکین و مدیران ساختمان ها تهیه شده است تا با موضوعات و مشکلات هوای داخل بیشتر آشنا شوند. بعضی از مشکلات به واکنش فوری احتیاج دارند. سایر مشکلات از اهمیت کمتری برخوردارند ولی فراموش نکنید که به تمام آن ها باید رسیدگی شود.
جدول 1 – مشکلات و راه حل های هوای داخل
عوامل موثر بر کیفیت هوای داخل
محیط داخل ساختمان نتیجه تعامل عواملی از قبیل زمین محل احداث، آب و هوا، سیستم ساختمان(طراحی اصلی و اصلاحات بعدی در سازه و تاسیسات)، فناوری ساخت، منابع آلاینده (مصالح ساختمانی و مبلمان، رطوبت، فرایندها و فعالیت های روزمره ساختمان و منابع خارج از آن) و ساکنین ساختمان است. چهار عامل به وجود آورنده و توسعه دهنده مشکل کیفیت هوای داخل عبارتند از: منابع، تاسیسات، مسیر حرکت و ساکنین
منابع: یک منبع آلاینده و ناراحت کننده در داخل، خارج و یا در تاسیسات ساختمان وجود دارد.
تاسیسات: تاسیسات ساختمان قادر به کنترل آلاینده های موجود در هوا و ایجاد شرایط آسایش (رساندن دما و رطوبت به حدی که مناسب اکثر ساکنین باشد) نیست.
مسیر حرکت: یک یا چند خط سیر باعث وصل شدن منبع آلودگی به ساکنین می شود و نیروی حرکت آلاینده در این مسیر وجود دارد.
ساکنین: ساکنین در ساختمان حضور دارند. شناخت نقش هریک از این عوامل در آلوده کردن محیط ساختمان بسیار مهم است و در پیشگیری، وارسی و حل مشکل کیفیت هوای داخل (IAQ) اهمیت به سزایی دارد.
منابع آلاینده محیط داخل ساختمان
منشا آلاینده ها می تواند از داخل ساختمان باشد یا از خارج ساختمان به داخل کشیده شود. اگر کنترل منابع آلاینده از دست خارج شود، مشکلات IAQ بروز خواهند نمود ؛ حتی اگر تاسیسات درست طراحی و بهره برداری شده باشند.
منابع آلاینده محیط ساختمان عبارتند از: منابع خارج از ساختمان، تجهیزات، فعالیت افراد، اجزای ساختمان و مبلمان آن و سایر منابع.
منابع آلاینده ساختمان
منابع خارج از ساختمان
- گرده گیاهی، گرد و خاک، هاگ قارچ ها
- آلاینده های صنعتی
- دود اگزوز وسایل نقلیه
- سکوهای بارگیری
- بوی آشغال
- برگشت هوای آلوده حاصل از تخلیه خود ساختمان یا ساختمان های اطراف
- وجود نخاله غیر بهداشتی در اطراف محل ورود هوای تازه
- نشت از مخازن سوخت زیر زمینی
- آلودگی باقی مانده از زمین (مثلا خاکریزی)
- رطوبت یا آب راکد که باعث تکثیر میکروب می شود.
تجهیزات
- سیستم های گرمایش تهویه و تهویه مطبوع(HVAC)
- وجود گرد و خاک و کثیفی در کانال های توضیع هوا یا سایر اجزای تشکیل دهنده سیستم های تاسیسات
- رشد میکروب در سینی های آب چکه، رطوبت زن ها، کانال های هوا و کویل ها
- استفاده نادرست از مواد هوابرد در شوینده ها و زیست کش ها
- تخلیه نادرست محصولات احتراق
- نشست مبردها
- منتشره از تجهیزات اداری (ترکیبات آلی فرار، ازن)
- لوازم فرآورده ها (آمونیاک، حلال ها)
- خروجی کارگاه ها، آزمایشگاه ها و فرآیند های شست و شو
- موتورهای آسانسور و دیگر سیستم های مکانیکی
از بین بردن آلودگی های محیطی
فعالیت افراد
- سیگار کشیدن
- آشپزی
- بوی بدن
- بوی لوازم آرایش
- مواد شوینده و روش شست و شو
- بوی منتشره از انبار زباله یا لوازم
- مواد خوشبو کننده
- گرد و خاک و آشغال معلق در هوا
- مواد آفت کش
اجزای ساختمان و مبلمان آن
- سطوح پارچه ای مانند فرش ها و پرده ها
- قفسه بندی روباز
- مبلمان کهنه یا پاره شده
- موادی که دارای آزبست آسیب دیده اند
- رشد میکروب در مبلمان خراب شده یا خیس
- آب مانده و راکد در نقاطی با تخلیه نادرست
سایر منابع
- ریختن آب یا سایر مایعات
- رشد میکروب در اثر چکه کردن پشت بام یا لوله ها
- خسارت ناشی از آتش سوزی (دوده، بو، PCB مانده از وسایل الکتریکی)
- محل های ویژه مثل اتاق کشیدن سیگار، آزمایشگاه ها، اتاق کپی، سالن های آرایش
در هوای داخل آلاینده های متنوعی وجود دارند که برای سلامتی کارکنان در استاندارد های حرفه ای (شغلی) تعیین می شود. با معلومات کنونی ما، بسیار سخت است که علائم یک بیماری ساختمان را به یک آلاینده مشخص ربط دهیم. به خصوص این که غلظت آلاینده در مخلوط آلاینده های بسیار کم است.
