ماشین های بسته‌بندی در صنایع غذایی
ماشین های بسته‌بندی در صنایع غذایی
منبع: مجله خورنوش-شماره 372
در این مقاله انواع ماشین‌آلات صنایع غذایی و کاربرد آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
ماشین های خودکار بسته‌بندی روغن خوراکی:
برای بسته‌بندی روغن‌های خوراکی در درون کیسه‌های کوچک تهیه شده با فیلم‌های
L.D.P.E و یا L.L.D.P.E هدایتگر ماشین به صورت الکترو پنوماتیک یا الکترومکانیکی در درون هر ماشین می‌باشد.
ماشین های بسته‌بندی در اندازه‌های خانواده:
ماشین‌های بسته‌بندی تک لوله برای انجام بسته‌بندی‌هایی در اندازه خانواده طراحی شده و برای لفاف‌بندی انواع بیسکوییت‌های گرد، مربع یا مستطیل شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیسکوییت‌ها از قسمت قیفک وارد دستگاه می‌شوند و دستگاه تغذیه خودکار به‌گونه‌ای عمل می‌کند که بیسکوییت‌های دارای اندازه یکسان به آرامی و از طریق تسمه نقاله به درون دستگاه وارد شوند. بعد از این فرایند، یک میله استیل، بیسکوییت‌ها را به قسمت جعبه پیچی فرستاده در آنجا بیسکوییت‌ها در اندازه‌های مساوی در درون جعبه‌های کاغذی به صورت متمرکز قرار داده می‌شوند. بسته شدن نهایی و عمل برش به وسیله فک‌های گرم در حال چرخش انجام می‌شود. این‌گونه از ماشین‌های لفاف بند خانواده از طول عمر بهتر و راندمان بالاتری برخوردار می‌باشند.
ماشین های خودکار شکلات پیچ پرسرعت:
این ماشین‌ها برای بسته‌بندی ۸۰۰ شکلات در دقیقه در کیسه‌های مرکزی طراحی شده است. ماشین به صورت الکترومکانیکی هدایت می‌شود.
ماشین های لفاف بند بیسکوییت خامه‌دار:
نوع جدید ماشین‌های لفاف بند بیسکوییت خامه‌دار که برای انواع بیسکوییت‌های خامه‌دار در شکل‌های مدور، مربع و مستطیل طراحی شده است و از راندمان و خروجی بسیار بالایی برخوردار می‌باشد. این ماشین‌ها از موادی با کیفیت بسیار بالا تولید شده و از یک ماهیت قوی و با دوام برخوردار می‌باشد. بیسکوییت‌ها به صورت دستی بر روی تسمه نقاله قرار می‌گیرند. بعد از این فرایند کشنده‌های نایلونی بیسکوییت‌ها را به قسمت جعبه پیچ قابل تنظیم فرستاده و آن‌ها را به صورت متمرکز در درون جعبه‌های کاغذی قرار می‌دهد. برش و بستن نهایی جعبه با استفاده از فک‌های گرم و چرخان انجام می‌شود.
ماشین های بسته‌بندی چند سر:
این ماشین‌ها با کمک آخرین فن‌آوری‌های روز طراحی شده و از افزایش راندمان کار با سرعت زیاد برخوردار می‌باشد. این ماشین‌ها به لحاظ پارامترهای کیفیتی متعددی آزمایش می‌شوند و عملکرد بی‌نقص آن‌ها قبل از رسیدن به دست مشتری تضمین شده است.
ماشین های پر کن:
انواع مختلف ماشین‌های پرکن، در صنایع غذایی و بسته‌بندی با استقبال زیادی روبه‌رو شده‌اند. این ماشین‌ها با مصرف انرژی پایین و سرعت بسیار بالایی طراحی‌شده‌اند و قادر به بسته‌بندی انواع محصولات مایع، پودری و گرانولی می‌باشند.
ماشین بسته‌بندی:
انواع مختلف ماشین های بسته‌بندی چندمنظوره برای انجام امور مختلف بسته‌بندی در صنایع غذایی طراحی می‌شوند.
ماشین های بستر مسطح:
در میان انواع مختلف ماشین‌های بسته‌بندی موجود، ماشین‌های دارای بستر مسطح، متضمن راندمان بالا و کاربری آسان با قیمت‌های بسیار مناسب می‌باشند.
فیلرهای توده‌ای:
انواع مختلف فیلرهای بسته‌بند توده‌ای با مشخصات کاری متفاوت عرضه می‌شوند. به جز ماشین‌آلات استاندارد موجود در صنایع، انواع ماشین‌های دارای طراحی‌های متفاوت نیز با توجه به نیازهای مشتری عرضه می‌شوند.
ماشین های نیمه‌خودکار:
انواع مختلف ماشین‌های نیمه‌خودکار، ماشین‌آلات بسته‌بندی با کاربری بسیار آسانی هستند که برای امور بسته‌بندی و لفاف‌بندی محصولات در کیسه‌های مختلف استفاده می‌شوند. این ماشین‌آلات برای بسته‌بندی میوه‌های خشک، قهوه، قارچ، پنیر، محصولات دارویی و بسیاری از محصولات دیگر مناسب هستند. برخی از انواع این ماشین‌ها شامل:
VNS ماشین واکیوم خودکار با جریان نیتروژن و بسته‌بندی.
سیلرهای پهنه‌ای: قادر به پر کردن و بستن کیسه‌های کوچک.
ماشین های بسته‌بندی افقی:
این ماشین‌آلات برای بسته‌بندی انواع مختلف بیسکوییت‌ها در حالت ایستاده طراحی می‌شوند. بیسکوییت‌ها به درون قیفک اصلی فرستاده می‌شوند. این ماشین از یک طراحی جدید و ویژه برای تغذیه خودکار و انتخاب طول زمان بارگیری و همچنین انتقال آرام بیسکوییت‌ها بر روی تسمه اصلی و تسمه نایلون برخوردار می‌باشد. در طول انجام این فرایند، تسمه‌ها با یک حالت ملایم، مواد را به سمت مواد بسته‌بندی و قسمت جعبه پیچ قابل تنظیم می‌فرستند. عمل برش و بستن نهایی با استفاده از فرفره‌های چرخان انجام می‌شود.
سری مینی پک:
ماشین‌های سری مینی پک در قسمت‌های مختلف صنایع غذایی چندین سال است که استفاده می‌شوند. این ماشین‌ها برای بسته‌بندی انواع قهوه، محصولات پودری، دانه‌ها و سایر محصولات دارای ذرات ریز مناسب می‌باشند. مشخصات فنی این دستگاه‌ها به شرح زیر می‌باشند:
ظرفیت: ۱ تا ۲۰ واحد، سرعت: ۴۰ تا ۱۸۰ بسته در هر دقیقه، سبک بستن: ۳ طرفه، ۴ طرفه و مرکزی؛ اندازه بسته‌بندی: ۴۰ تا ۱۲۰، طول فیلم: ۲۰ تا ۱۶۰، انرژی موردنیاز: 5/1 کیلووات در ساعت.
ماشین‌آلات بسته‌بندی پروپک:
این ماشین‌آلات دستگاه‌های خودکار بسته‌بندی کاملاً فشرده هستند که بر اساس مدل‌های E طراحی شده و قادر به بسته‌بندی ۱۰۰۰۰ ظرف پلاستیکی یک‌بارمصرف برای مدت 8 ساعت می‌باشند و این ماشین‌آلات، جریان مواد مایع را نیز درون خود حفظ می‌کنند. کار کردن با این دستگاه بسیار آسان بوده و مصرف انرژی آن‌ها در سطح پایین قرار دارد.
تاریخچه بسته‌بندی و کنسرو:
در دوره پیش از صنعتی شدن جوامع، مواد و محصولات برای مدت‌های طولانی بسته‌بندی می‌شده است و از این روش برای نگهداری مواد و محصولات غذایی در خانه یا حمل و نقل آن‌ها از مزرعه یا محل تولید به مغازه‌ها یا بازارهای محلی استفاده می‌شده است. نمونه‌ای از این مواد بسته‌بندی غلات و آرد در کیسه یا ظرف‌ها و جعبه‌های چوبی و یا بسته‌بندی مواد روغنی در شیشه‌ها بوده است. در سطح خانوارها، مردم گوشت یا سبزیجات را به همراه مواد افزودنی در ظروف شیشه‌ای نگهداری می‌کرده‌اند. در پایان قرن نوزدهم، مغازه‌ها هنوز هم بسیاری از محصولات خود را بدون بسته‌بندی و به شکل فله به فروش می‌رساندند. محصولاتی همچون چای، قهوه، شکر، آرد و میوه‌های خشک شده پیش روی مشتری توزین شده و در کاغذ پیچیده شده و یا اینکه در کیسه قرار داده می‌شدند. در دهه ۱۸۸۰ در بیشتر شهرهای بزرگ شیرفروش‌ها با استفاده از ملاقه‌های بزرگ، شیر را عرضه می‌کردند.
منشأ بسته‌بندی و کنسروهای مدرن:
روش‌های اولیه بسته‌بندی شامل استفاده از کاغذ موم، چرم، پوست و یا چوب‌پنبه بوده‌اند. فن‌آوری‌های مدرن بسته‌بندی از زمان نیکولاس آپرت که یک قناد اهل کشور فرانسه بود، آغاز شد. در سال ۱۷۹۵، دولت فرانسه یک جایزه ۱۲۰ هزار فرانکی برای هر کس که بتواند راهی را برای محافظت از مواد غذایی پیدا کند، تعیین نمود زیرا در آن زمان ناپلئون بناپارت به شدت نیاز داشت تا غذای سالم و مطمئنی را به دست سپاهیان خود برساند. بعد از چهارده سال بررسی و تحقیق، آپرت روشی را برای نگهداری و محافظت از مواد غذایی با استفاده از حرارت به وجود آورد. در این روش، گوشت، سبزی‌ها و مواد غذایی ابتدا در یک ظرف باز پخته می‌شدند و سپس در درون ظروف شیشه‌ای قرار می‌گرفتند. بعد از خارج نمودن هوای اضافی درون ظرف، درب آن بسته شده و آن را در آب جوش قرار می‌دادند.
آپرت به این دلیل ظروف شیشه‌ای را انتخاب کرده بود که عقیده داشت، هوا باعث فساد مواد غذایی شده و ظروف شیشه‌ای مانع از ورود هوا به درون مواد می‌شوند. شایان ذکر است که در زمان آپرت میکروارگانیسم‌های فساد آور در مواد غذایی هنوز شناخته نشده بودند و فرایند فساد مواد غذایی تا نیمه دوم قرن نوزدهم و زمانی که لویی پاستور به وجود این میکروارگانیسم‌ها پی برد، این فرایند ناشناخته بوده است. در سال ۱۸۱۰، آپرت مقاله خود در رابطه با حفاظت و نگهداری از مواد غذایی را منتشر نمود و ناپلئون که امپراطور فرانسه بود یک جایزه ۱۲۰۰۰۰ فرانکی را به او تقدیم کرد. در ظرف مدت یک سال، نمونه انگلیسی بسته‌بندی‌ها نیز ارائه شد و در لندن روش جدیدی برای نگهداری مواد غذایی در ظروف شیشه‌ای ارائه گردید.
کنسرو:
دو نفر محقق انگلیسی روش ابداعی آپرت را بهبود بخشیدند. این دو نفر در سال ۱۸۱۱ متوجه شدند که ظروف آهنی در مقایسه با ظروف شکننده شیشه‌ای برای بسته‌بندی مواد غذایی مناسب می‌باشند و در سال ۱۸۱۲ کارخانه آن‌ها تولید گوشت کنسرو شده را به این شیوه آغاز نمود. در سال ۱۸۱۰ امتیاز انحصاری کنسرو گوشت در ظروف فلزی به نام پیتر دوراند به ثبت رسید. او دریافته بوده که ظروف آهنی در مقابل مواد موجود در درون ظرف خورده می‌شوند و به همین دلیل از یک لایه قلع در سطح داخلی ظرف‌ها استفاده نمود. کنسروهای تولید شده در این ظروف به نیروی دریایی سلطنتی انگلستان فروخته می‌شد.
در سال ۱۸۱۹، کنسرو؛ به ایالات‌متحده آمریکا راه پیدا کرد اما در آن کشور به سبب جنگ‌های داخلی هیچ‌کس مایل به استفاده از این شیوه نبود. در سال ۱۸۲۱، کمپانی ویلیام آندروود نوعی از کنسروهای تجاری را به بازار آمریکا عرضه کرد. در اواسط قرن نوزدهم، غذاهای کنسرو شده به دلیل عدم کفایت شیوه‌های حرارت دهی و تولید، خیلی زود فاسد می‌شدند. از آغاز سال ۱۸۶۸ ابتدا در آمریکا و سپس در اروپا قوطی‌های دست‌ساز جای خود را به قوطی‌های ماشینی دادند. این فن‌آوری جدید امکان ظهور شرکت‌های بسیار بزرگی را به وجود آورد؛ اما در هرحال، محصولاتی که در این قوطی‌های کنسرو بزرگ بسته‌بندی می‌شدند، چندان اشتهاآور به نظر نمی‌رسیدند.
شرکت جیل اردن در آمریکا یکی از پیشگامان کنسرو کردن مواد غذایی به شمار می‌آید. در سال ۱۸۶۵ این شرکت شیر کندانسه شیرین را به صورت کنسرو شده عرضه کرد و امتیاز انحصاری این فرایند را به نام خود ثبت نمود. با حمایت‌های مالی مختلف شرکت شیر کندانسه نیویورک در سال ۱۸۵۷ به ثبت رسید. در ابتدا میزان تقاضا برای این نوع شیر در سطح محدودی قرار داشت اما در طول دوره جنگ‌های داخلی آمریکا میزان تقاضا رو به افزایش نهاد، جنگ‌های داخلی از سهم به سزایی در محبوبیت غذاهای کنسروی برخوردار می‌باشند. در آن زمان ارتش آمریکا به غذای فراوانی نیاز داشت و به همین دلیل دولت با کارخانه‌های مواد غذایی قرارداد بست. در این شرایط دشوار، مردم آموخته بودند که محصولات غذایی کنسرو شده نیز دارای طعم لذيذی بوده و از ارزش غذایی و تغذیه‌ای زیادی برخوردار می‌باشند. ابداع قوطی‌های کنسرو در پایان قرن نوزدهم باز شدن درب کنسروها را آسان‌تر نمود و به همین دلیل تقاضا برای مصرف این محصولات افزایش یافت؛ اما درهرحال برای مدت چندین سال، محصولات غذایی کنسرو شده از طعم چندان مطلوبی برخوردار نبودند و در عوض به این نکته نیز پی برده شد که با استفاده از شیوه کنسرو کردن می‌توان محصولاتی مثل نخود یا سالمون کنسرو شده را به مناطقی صادر نمود که مردم آن مناطق هرگز پیش از آن از این غذاها نخورده بودند. در این شرایط، هنوز هم فساد مواد غذایی به سبب عملکرد میکروارگانیسم‌های فاسد کننده در سطح بالایی قرار داشت. تا اواخر قرن نوزدهم طول کشید که تحقیقات انجام شده در موسسه فن‌آوری ماساچوست سهم خود را در بهبود کیفیت مواد غذایی، ارزش تغذیه‌ای و طعم این محصولات ایفا نماید. در اوایل قرن بیستم قوطی‌های سنگین جای خود را به موادی سبک‌تر دادند و تولیدکنندگان نیز بر این نکته اصرار می‌کردند محصولات غذایی آن‌ها بسیار بهداشتی تر شده و مصرف آن‌ها در مقایسه با مواد غذایی فاقد بسته‌بندی از ایمنی بالاتری برخوردار می‌باشد.
به‌طور کلی، ارزش غذایی محصولات غذایی کنسروی به دلیل زمان طولانی موردنیاز برای انجام تکنیک‌های حرارت دهی، چندان بالا نبوده است. از دهه ۱۹۲۰ به بعد، به لطف فن‌آوری‌های جدید، ارزش غذایی مواد بسته‌بندی شده و کنسروی نیز به تدریج رو به افزایش می‌رفت. در نهایت در دهه ۱۹۶۰ بود که قوطی‌های تمام آلومینیومی یک تکه مورد استفاده قرار گرفت و از این طریق مشکل وزن قوطی‌های کنسرو برای همیشه حل شد.
ظروف شیشه‌ای:
به رغم شکننده بودن و هزینه تولید نسبتاً بالا، ظروف شیشه‌ای از یک مزیت عمده برخوردار می‌باشند و آن اینکه این ظروف از درون به لحاظ شیمیایی نفوذ ناپذیر می‌باشند. در قوطی‌های فلزی، آهن، قلع و یا حتی سرب به سبب واکنش‌های گالوانیک این مواد با آب و مواد غذایی وارد فعل و انفعال می‌شوند. با تولید و ارائه سیستم‌های بهداشتی از سال ۱۹۹۴ مشکل آلودگی هوا به سرب کاملاً بر طرف شده است.
در سال ۱۹۰۳ و از زمانی که در کشور انگلستان تولید ظروف شیشه‌ای و بطری اختراع شد، هزینه تولید این ظرف‌ها نیز تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت. در قرن نوزدهم، یک مشکل عمده ظروف شیشه‌ای یافتن راهی برای بستن درب این ظروف نسبتاً گران بدون ایجاد هرگونه آسیب در آن‌ها بوده است. بطری‌های شیشه‌ای با استفاده از چوب‌پنبه قابل بستن بودند اما در رابطه با ظروف شیشه‌ای دهانه گشاد مشکل تا حد زیادی باقی‌مانده بود. ابداعات و ابتکارات متعددی در پی یافتن راهی برای رفع این مشکل بر آمدند.
اما بهترین اختراع ابداع تشتک برای ظروف شیشه‌ای شانه‌دار دهانه گشاد بوده است. این ظروف در سال ۱۸۵۸ توسط ماسون جان ابداع شده و دارای یک گردنه بود که با بستن یک دریچه پیچی به نام تشتک بسته می‌شد. در نواحی روستایی قاره اروپا و از دهه ۱۸۹۰ تا حدود دهه ۱۹۵۰ نگهداری مواد غذایی در ظروف شیشه‌ای و بطری با روش آپرت بسیار متداول بوده است و ماشین‌های قابل حمل کوچک کنسروسازی امکان استفاده از روش‌های جدید نگهداری مواد غذایی در ده‌های ۳۰ و ۴۰ را به وجود آورد؛ اما در هرحال، با پیشرفت فن‌آوری؛ روش‌های نگهداری مواد غذایی در خانه به تدریج رنگ می‌باختند و با ابداع فریزرهای خانگی، این روش‌ها به کلی از بین می‌رفتند.
برای دریافت فایل مقاله روی ماشین های بسته بندی در صنایع غذایی کلیک کنید.
