مکانیزم سیستم اطفاء حریق کف
کف آتش نشانی عبارت است از ترکیب نسبتاً پایداری از حباب های کوچک با جرم حجمی کمتر از آب یا روغن که برای پوشاندن سطح آتش به کار می رود. شیوه سیستم اطفاء حریق كف ها بدين ترتیب است که این کف ها آزادانه روی سطح آتش گسترش می یابند و تولید یک لایه پایدار، پیوسته و عایق می نمایند که موجب می شود بخارهای قابل احتراق با هوا ترکیب نشده همچنین تماس اکسیژن با سطح آتش قطع و در نتیجه آتش سوزی متوقف شود.
آب موجود در ترکیب کف نیز با تبخیر و جذب انرژی از آتش، به سرد شدن آن کمک می کند. همچنین لایه کف باعث محافظت سطح مایع از تلاطم بر اثر باد می شود. ضمن آن که کف با پر کردن خلل و فُرج محوطه حـريق و اطراف آن باعث جلوگیری از گسترش دامنه آتش می گردد.
اطفاء حریق با کف
انواع کف
كف ها بر اساس خواص، کاربرد و طرز تهیه دارای دسته بندی های متفاوتی هستند. از لحاظ میزان ،انبساط، کف ها به سه دسته تقسیم می شوند.
- کف های کم توسعه
نسبت انبساط آن ها حدود ۲ تا ۲۰ برابر حجم اولیه است (کف های سنگین)
- کف های با توسعه متوسط
نسبت انبساطی حدود ۲۰ تا ۲۰۰ برابر حجم اولیه دارند (کف های نیمه سنگین)
- کف های با توسعه زیاد
با نسبت انبساطی بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ برابر و بالاتر (کف های سبک)
منشاء و اجزای تشکیل دهنده کف ها
- کف های شیمیایی
این نوع کف ها از واکنش شیمیایی بین یک نمک قلیایی (نظیر بی کربنات سدیم) و یک نمک اسیدی (نظیر سولفات آلومینیوم) در مجاورت رطوبت تشکیل می شوند. حاصل این واکنش تولید گاز نظیر (CO2) است.
هر گاه به این ترکیب مادۀ کفزایی، بیافزاییم گاز تولید شده در داخل حباب های کف محصور می شود و ایجاد كف مقاوم و پایداری می نماید.
- کف های مکانیکی
این کف ها در حین عملیات اطفاء حریق توسط سیستم های کف ساز ساخته می شوند. بدین صورت که در یک قسمت از سیستم، محلول غلیظ (کنسانتره) کف با نسبت معینی آب رقیق شده و در قسمت دیگر به این محلول رقیق هوا دمیده می شود نتیجه عمل تولید حباب های کف خواهد بود. به علت استفاده از هوا در تهیه آنها این کف ها را با نام کف های هوایی نیز می شناسند.
انواع-کف
انواع کف های مکانیکی
- کنسانتره پروتئینی (کم توسعه)
این کف ها از مواد حاصل از هیدرولیز پروتئین به علاوه پایدار کننده ها و کند کننده هایی که به آن افزوده می شوند تشکیل می گردند. بسته به نوع آنها %۳ تا %۶ با آب رقیق می شوند و با پودرهای خشک شیمیایی سازگاری کامل دارند.
نسبت انبساط حجمی آنها ۱ به ۱۵ تا ۱ به ۲۰ است. ترکیب نمونه ای از این کف ها شامل برادهٔ شاخ، سم، خون خشکیده حیوانات، شیرین بیان، نوعی صابون و پایدار کننده ها می باشد.
- کنسانتره فلورو پروتئینی
بسیار شبیه کف های پروتئینی می باشند با این تفاوت که مواد مؤثر سطحی حاوی فلوئور بطور مصنوعی به آن ها افزوده می شود. این نوع کف باعث ایجاد یک لایه ضد تبخیر در سطح سوخت می شود و از تبخیر سوخت جلوگیری می کند.
- کنسانتره مصنوعی
این کف ها از عوامل کفزای غیر پروتئینی تشکیل شده اند و کاربرد آنها در محل هایی که دسترسی به آب مشکل است، به سهولت انجام می گیرد. خود این دسته به ۳ نوع تقسیم می شود که در اینجا تنها به ذکر نام آنها اکتفا می کنیم.
- کنسانتره مصنوعی تشکیل دهنده فیلم آبی (AFFF)
- کنسانتره با توسعه زیاد و توسعه متوسط
- انواع کف های مصنوعی
- کنسانتره فلوروپروتئینی تشکیل دهنده فیلم آبی(FFFP)
استفاده از این کف ها باعث ایجاد یک فیلم آبی پیوسته و عایق بر روی سطح مایع مشتعل شده و تماس اکسیژن را با مایع در حال اشتعال قطع می کند. همچنین از تبخیر مایع جلوگیری می کند.
- کنسانتره مقاوم در برابر الکل (AR)
این کف ها دستۀ مهمی از کف های اطفا کننده را تشکیل می دهند و کاربرد آنها در اطفای حريق حاصل از مواد سوختنی محلول در آب نظیر الکل ها می باشد.
مواد الکلی بر روی کف های عادی اثر خورندگی دارند و آنها را در خود حل می کنند همچنین برخی هیدروکربن ها بر کف های AFFF و FFFP تأثیر گذاشته و سبب تجزیه آنها می شوند. در این موارد کف های مقاوم در برابر الکل بهترین کارایی را از خود نشان داده اند.
این کف ها بسته به نوع آن ها با نسبت های ۳ تا ۱۰ در آب رقیق می شوند.
تذكر انواع مختلف کف ها ممکن است از نظر شیمیایی بر یکدیگر تأثیر نامطلوب داشته باشند بنابراین نگهداری اختلاط و کاربرد آنها در مجاورت هم باید با بررسی های ویژه صورت گیرد.
استفاده-از-اطفا-حریق-کف
موارد مصرف سیستم اطفاء حریق با کف
بهترین خاموش کننده ها برای آتش های گروه B می باشند زیرا نه تنها سطح مایع را متلاطم نمی کنند بلکه روی سطح سوخت پخش شده و یک پوشش عایق حرارت اکسیداسیون را بر روی سطح مایع محترق تشکیل می دهند.
جمع کردن حفره هایی که احتمال پر شدن مایع سوختنی در آنها وجود دارد و نیز کاهش خطر ایجاد جرقه بر اثر اصطکاک از مزایای کاربرد کف هاست. همچنین انواع “با توسعه زیاد” این کف ها با تولید و پخش حجم زیادی از حباب های کف و راندن آن ها به مکان های حجیم و پر از مادۀ سوختنی تمام ناحیه خطر را پوشش می دهند بدون آنکه نیازی به ورود پرسنل آتش نشان به منطقه خطر باشد.
محدوديت ها در سیستم اطفاء کننده کف
کف ها در اطفاء حریق های ناشی از گاز های مایع مثل بوتان همچنین حريق در کشتی ها یا مخازن حاوی روغن با ویسکوزیته بالا به کار نمی روند زیرا در مورد اول گازهای داغ باعث تخریب و از هم گسیختگی کف می شود و در مورد دوم نفوذ آب به داخل مایعات مذکور باعث سرریز شدن یا پاشیدن مایع داغ به اطراف و گسترش آتش سوزی خواهد شد.
مواد شیمیایی که در حضور رطوبت، اکسیژن آزاد می کنند نظیر نیترات سلولز ، همچنین غیر فلزات و فلزات واکنش کننده با آب نظیر پنتوکسید فسفر و سدیم، از جمله مواردی هستند که استفاده از کف در اطفای آن ها مجاز نمی باشد.
