مأخذ: ماهنامه صنعت تاسیسات – شماره 12 – بهمن 1379
از: مهندس وحید شاهمیر
…………
با توجه به شمار زیاد پارامترهایی که در محاسبات بارهای گرمایی و سرمایی یک ساختمان دخیل میباشند امروزه در پروژههای بزرگ عمدتاً از روشهای کامپیوتری برای محاسبات بارهای گرمایی و سرمایی استفاده میشود.
هدف این مقاله آشناسازی مهندسین محاسب و طراح با ساختار کلی اغلب نرمافزارهای محاسباتی مانند Carrier E20-11، Elite Software و … میباشد تا با آگاهی از وجوه مشترک این نرمافزارها بتوانند با اطمینان بیشتری از آنها استفاده کنند.
مشخصات اقلیمی (Weather)
اولین قدم در اکثر نرمافزارهای محاسبات بار، وارد کردن مشخصات اقلیمی طرح مورد نظر است. در این قسمت از برنامه معمولاً کاربر میتواند از فهرست مربوط به کشورها و شهرهایی که در برنامه تعبیهشده است استفاده کند و نیازی به وارد کردن تمام پارامترهای مورد نظر نیست. تنها با انتخاب شهر مورد نظر از مجموعه ارائه شده تمام مشخصات مذکور توسط برنامه در اختیار قرار میگیرد.
متغیرهای مهم در مشخصات یک طرح را میتوان بدین گونه بخشبندی کرد:
- دمای طرح خارج تابستانی و زمستانی به همراه میزان نوسانات روزانه
- طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا
- ضریب غبار آلودگی و یا شفافیت هوا
- مشخصات زمین اطراف ساختمان
در برخی از برنامهها این امکان به کاربر داده شده است تا درصورتیکه شهر محل انجام طرح در میان فهرست ارائه شده موجود نباشد، منطقه مورد نظر به مجموعه شهرها و کشورها اضافه گردد و در این صورت طراح باید تمام مشخصات اقلیمی را خود به برنامه وارد کند. البته در این حالت میتوان بعد از مدتی مجموعهای از مشخصات تمام شهرهای کشور در اختیار داشت. از دیگر امکانات ارائه شده میتوان به دمای حباب خشک و مرطوب برای ساعات مختلف دوازده ماه سال و همچنین تابش خورشید برای تمام جهات جغرافیایی با توجه به ضریب غبار آلودگی هوا اشاره کرد.
جداول همزمانی (Schedules)
یکی دیگر از مزایای استفاده از نرمافزار بهجای محاسبات دستی امکان طراحی جداول همزمانی فعالیت عناصر حرارتزای داخلی است. همانطور که میدانید عوامل حرارت زا در داخل ساختمان شامل: افراد، روشنایی، وسایل الکتریکی و تجهیزات گرمازا مثل اجاق خوراکپزی میباشند که هر کدام از آنها در ساعات خاصی از شبانهروز و با درصدهای متفاوتی فعالند. مثلاً پرسنل یک اداره فقط در ساعات کاری در محل خود میباشند و البته با توجه به نوع فعالیتشان در تمام ساعات در محیط کار حضور ندارند. پس بدین ترتیب باید جداولی طراحی کرد تا مشخص شود در چه ساعتی از روز و چه درصدی از افراد باید جزء بارهای برودتی محسوب شوند. در این صورت انجام محاسبات ساعت به ساعت بار با دقت بیشتری امکانپذیر میباشد. با توجه به مطالب فوق میتوان نتیجه گرفت که استفاده از این جداول برای زمانی که محاسبات دقیق و ساعت به ساعت مورد نظر میباشد لازم است، اما در حالت محاسبات کلی بار چنین جداولی در دسترس نیست.
ضریب هدایت حرارتی
در تمام نرمافزارهای محاسباتی قسمتی مشخص شده که امکان تعریف جنس اجزای تشکیل دهنده ساختمان مانند سقف دیوارها و پنجرهها در آن در نظر گرفته شده است؛ به ترتیبی که با انتخاب لایههای تشکیل دهنده دیوار و سقف و همچنین طول و عرض مشخصات شیشه پنجرهها برنامه ضریب U را ارائه میدهد.
در اغلب نرمافزارها اجزای مذکور بهصورت گروههای سقفها، دیوارها و پنجرهها تعبیه شدهاند؛ بهصورتی که کاربر میتواند مثلاً با انتخاب مورد دیوار گروهی از انواع دیوار را در اختیار داشته و با توجه به مصالح ساختمان مورد نظر یک نوع از دیوارها را انتخاب کرده و در صورت لزوم تغییرات مورد نظر را در آن لحاظ نماید.